ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΚΘΕΣΗΣ

                                      Α’ ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ

Περιλαμβάνει:   αρσενικά: -ας, -ης

                         θηλυκά: -α, -η

                        (ουδέτερα δεν έχει)

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:

Ενικός αριθμός
	-ας	-ης	-α	-η
ονομ. γεν. δοτ. αιτ. κλητ.	ὁ ταμίας τοῦ ταμίου τῷ ταμίᾳ τόν ταμίαν ὦ ταμία	ὁ ποιητής τοῦ ποιητοῦ τῷ ποιητῄ τόν ποιητήν ὦ ποιητά	ἡ ἀνδρεία τῆς ἀνδρείας τῇ ἀνδρείᾳ τήν ἀνδρείαν ὦ ἀνδρεία	ἡ ὕλη τῆς ὕλης τῇ ὕλῃ τήν ὕλην ὦ ὕλη

Πληθυντικός αριθμός
ονομ. γεν. δοτ. αιτ. κλητ.	οἱ ταμίαι τῶν ταμιῶν τοῖς ταμίαις τούς ταμίας ὦ ταμίαι	οἱ ποιηταί τῶν ποιητῶν τοῖς ποιηταίς τούς ποιητάς ὦ ποιηταί	αἱ ἀνδρεῖαι τῶν ἀνδρειῶν ταᾶς ἀνδρείαις τάς ἀνδρείας ὦ ἀνδρεῖαι	αἱ ὕλαι τῶν ὑλῶν ταῖς ὕλαις τάς ὕλας ὦ ὕλαι

παρατηρήσεις

1.    Η κατάληξη –ας είναι μακρόχρονη, π.χ. τούς ποιητάς, τῆς σφαίρας

2.    Η δίφθογγος αι, όταν βρίσκεται στο τέλος κλιτής λέξης (πλην ευκτικής ρήματος), είναι βραχεία

3.    Η γενική πληθυντικού των ουσιαστικών α’ κλίσης, ΠΑΝΤΑ τονίζεται στη λήγουσα και περισπάται, τῶν ποιητῶν, τῶν σφαιρῶν

4.    Η γενική και δοτική των ουσιαστικών α’ κλίσης, όταν τονίζονται στη λήγουσα, περισπώνται και στους δύο αριθμούς, τῆς πηγῆς- τῇ πηγῇ, τοῦ νικητοῦ- τῷ νικητῇ

5.    Τα οξύτονα και παροξύτονα διατηρούν το τόνο τους στην ίδια συλλαβή σε όλες τις πτώσεις (στη γενική τονίζονται όλα στη λήγουσα) [βλ. τα παραδειγματα ἡ ὕλη, ὁ ποιητής κλπ.]

6.    Τα περισσότερα αρσενικά σε –ης κάνουν την κλητική τους σε --α βραχύ.

     ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ: α.)όσα τελειώνουν σε –δης      η κλιτική τους

                                         β.) το κύριο όνομα Αἰσχύνης  τελειώνει σε -η

7.    Θηλυκά σε –α στη γενική και δοτική ενικού:

α) διατηρούν το –α αν πριν από αυτό υπάρχει φωνήεν ή ρ

β) τρέπουν το –α σε –η αν πριν από το –α υπάρχει σύμφωνο εκτός από ρ. [βλέπε τα παρακάτω παραδείγματα]

Ενικός αριθμός			Πληθυντικός αριθμός
ονομ. γεν. δοτ. αιτ. κλητ.	ἡ μᾶζα τῆς μᾶζης τῇ μᾶζῃ τήν μᾶζαν ὦ μᾶζα	ἡ ὥρα τῆς ὥρας τῇ ὥρᾳ τήν ὥραν ὦ ὥρα	αἱ μᾶζαι τῶν μαζῶν ταῖς μᾶζαις τάς μᾶζας ὦ μᾶζαι	αἱ ὥραι τῶν ὡρῶν ταῖς ὥραις τάς ὥρας ὦ ὥραι

Β΄ ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ

Περιλαμβάνει:

Αρσενικά: -ος

Θηλυκά: -ος

Ουδέτερα: -ον

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:

Ενικός αριθμός
ονομ. γεν. δοτ. αιτ. κλητ.	ὁ νόμος τοῦ  νόμου τῷ νόμῳ τόν νόμον ὦ νόμε	ὁ λοιμός τοῦ λοιμοῦ τῷ λοιμῷ τόν λοιμόν ὦ λοιμέ	ἡ ἄμπελος τῆς ἀμπέλου τῇ ἀμπέλῳ τήν ἄμπελον ὦ ἄμπελε	ἡ ὁδός τῆς ὁδοῦ τῇ ὁδῷ τήν ὁδόν ὦ ὁδέ	τό τέκνον τοῦ τέκνου τῶ τέκνῳ τό τέκνον ὦ τέκνον
Πληθυντικός αριθμός
ονομ. γεν. δοτ. αιτ. κλητ.	οἱ νόμοι τῶν νόμων τοῖς νόμοις τούς νόμους ὦ νόμοι	οἱ λοιμοί τῶν λοιμῶν τοῖς λοιμοῖς τούς λοιμούς ὦ λοιμοί	αἱ ἄμπελοι τῶν ἀμπέλων ταῖς ἀμπέλοις τάς ἀμπέλους ὦ ἄμπελοι	αἱ ὁδοί τῶν ὁδῶν ταῖς ὁδοῖς τάς ὁδούς ὦ ὁδοί	τά τέκνα τῶν τέκνων τοῖς τέκνοις τά τέκνα ὦ τέκνα

παρατηρήσεις

1.    Η κατάληξη –α στον πληθυντικό των ουδετέρων είναι βραχεία (τά τέκνᾰ)

2.    Το οι (και το αι) στο τέλος κλιτής λέξης (εκτός από την περίπτωση της ευκτικής) και όταν δεν ακολουθεί άλλο γράμμα είναι βραχέα και όχι μακρά

3.    Η γενική και η δοτική όταν τονίζονται στη λήγουσα παίρνουν περισπωμένη (και στους δύο αριθμούς) (τοῖς λοιμοῖς)

4.    Όταν η λήγουσα είναι μακρόχρονη, η προπαραλήγουσα ΔΕΝ τονίζεται και έτσι ο τόνος πέφτει στην παραλήγουσα  (τάς ἀμπέλους)